Van 11 tot en met 13 november 2011 vond het congres plaats van de Europese Groene Partij (EGP): het Europese verband waarbinnen GroenLinks samenwerkt met geestverwante, groene partijen uit België, Frankrijk, Duitsland, Hongarije, Spanje en andere Europese landen. Met een mengeling van hoop, vrees en onderhuidse bezorgdheid nam het congres de "Verklaring van Parijs" aan: een zorgvuldig geformuleerde, adequate strategie voor een duurzame uitweg uit de Eurocrisis. Wat kunnen we met deze strategie tegen de achtergrond van het halfbakken, teleurstellende akkoord van afgelopen vrijdag, 9 december 2011? Een eerste verkenning binnen snel veranderende, Europese politieke omstandigheden.

Improvisatie in snel veranderende omstandigheden
Terwijl het secretariaat van de EGP en andere betrokkenen bezig waren met de voorbereiding van het congres, veranderende het Europese politieke toneel in razend tempo. Het vertrouwde Fort Europa lijkt te verkrummelen tot een ruïne. Markten en ratingbureau's lijken eendrachtig samen te werken om de Euro kapot te speculeren. Politieke spanningen in en rond de EU naderen ee kookpunt. De economie komt krakend en piepend tot stilstand. We lijken niet langer zonder meer uit te kunnen gaan van vertrouwde "zekerheden", zoals de gemeenschapppelijke munt, het vrije verkeer van goederen en personen, rechtsstaat en democratie.
Tegen zoveel dynamiek vlak voor het congres viel simpelweg niet op te plannen. Enige chaostolerantie was daarom nuttig om in en vlak voor het congres te kunnen functioneren. Pas in de laatste dagen vóór het congres werden de eerste contouren zichtbaar van wat in mijn beleving de belangrijkste uitkomst is ervan: de Verklaring van Parijs.

Nuttige aanzetten tot een groen crisismanagement
In alle toespraken in het congres klonk een mengeling door van hoop, vrees, bezorgdheid en creativiteit. Naarstig werd gezocht naar een creatieve uitweg uit één van de meest serieuze crises sinds de Tweede Wereldoorlog. Wat mij betreft is de poging geslaagd. De "Verklaring van Parijs" bevat  diverse nuttige aanzetten tot een groen crisismanagement. Het laat zich in een twaalfal punten samenvatten, maar bestaat in wezen uit twee soorten voorstellen:

  • maatregelen voor de korte termijn, bedoeld om rust te laten terugkeren in de politiek en markt;
  • meer structureel beleid voor de langere termijn, bedoeld om de wezenlijke oorzaken van de crisis weg te nemen.

Korte-termijn brandblus -maatregelen zijn bijvoorbeeld gericht op:

  • het hanteerbaar maken van de Griekse schuldenlast
  • de uitbreiding van het noodfonds;
  • herkapitalisatie van de Europese banken
  • instelling van een Europese variant op het IMF;

Voor de langere termijn valt onder meer te denken aan:

  • een "green new deal" met een veelvoud aan economische en ecologische maatregelen;
  • instelling van een Europese Investeringsbank die groene obligaties uitgeeft t.b.v. duurzaam-innovatieve investeringen;
  • een conventie voor een nieuw Europees verdrag;
  • maatregelen om belastingontwijking tegen te gaan.

"Parijs" versus een ontgoochelend, halfbakken akkoord
Terecht betonen Jolande Sap en Bas Eickhout zich ontgoocheld over het halfbakken akkoord dat de Europese regeringsleiders hebben bereikt afgelopen vrijdag, 9 december 2011. Het één en ander komt inderdaad neer op een "Euroakkoord buiten de EU om". Op het eerste gezicht lijkt er daarom weinig over van de consistente en creatieve benadering van "Parijs". Anderzijds blijft deze verklaring handvaten bieten om vanuit de EGP en aangesloten partijen de gang van zaken bij proberen te sturen. Zo stelt het conceptuele raamwerk dat ten grondslag ligt aan de verklaring van Parijs GroenLinks in staat om het beleid van Bondskanselier Merkel naast een meetlat te leggen. In de woorden van Bas Eickhout:

"Door haar toedoen is het voorstel om van het permanent noodfonds ESM een bank te maken gesneuveld. Het fonds kan dus niet gevoed worden door de Europese Centrale Bank. Gevolg is dat er twijfels blijven over het blusvermogen van dat fonds. Bij het bedwingen van de eurobrand worden we wel erg afhankelijk van het IMF en van de bereidheid van niet-Europese landen om via het IMF bij te springen. Europa maakt zichzelf zwakker dan nodig is."

De de verklaring van Parijs en de daaronder liggende Green New Deal bieden ruim voldoende mogelijkheden om Europa weer op de rails te krijgen zonder de hand op te houden bij het IMF, China en de VS.

Bas Roufs, Utrecht, 11 december 2011.