Defensiepolitiek is binnen GroenLinks zeker geen onderwerp dat overbelicht wordt. Ook zal je doorgaans weinig partijgenoten treffen die met veel passie over dit onderwerp spreken. Voor de Europawerkgroep een reden om op 23 oktober met de werkgroep Vrede & veiligheid eens uitgebreid aandacht te besteden aan de Europese vrede- en veiligheidspolitiek. Te gast deze avond was Eline van Nistelrooij, foreign affairs adviseur voor de Duitse groene Europarlementariër Reinhard Bütikofer.
Als medewerkster van een van de weinige groene Europarlementariërs die zich met dit onderwerp bezighouden zit Eline bovenop de defensieonderwerpen die binnen de EU spelen. De beperkte passie voor defensievraagstukken komt ook in het Europees parlement terug, zo vertelt zij. Slechts twee parlementariërs binnen de Groene fractie houden zich actief met dit onderwerp bezig, en nemen zitting in relevante parlementscommissies.
Vol enthousiasme vertelt Eline over actuele onderwerpen die spelen binnen de Europese defensiepolitiek. Ondanks dat we er als burger in het algemeen weinig van horen, blijkt de EU in het kader van de common security & defence policy momenteel 11 civiele en 4 militaire missies uit te voeren. (een overzicht is te zien op: http://www.eeas.europa.eu/csdp/missions-and-operations/).
In 2013 in het Europees parlement een groot aantal rapporten besproken op het gebied van defensie. Hierbij zijn er helaas ook twee aangenomen waar de Europese Groenen geen groot voorstander van waren. Het eerste maakte EU budget vrij voor defensieonderzoek en een Europees drone programma. Het tweede riep op tot actie tegen opkomende landen die de Europese handel zouden bedreigen. Volgens dit rapport, van de Portugese socialiste Gomes, zouden zelfs gevechtsschepen ter defensie moeten worden ingezet op strategische posities in onder andere de Middellandse en Zwarte zee.
Aan grootheidswaanzin onder Europarlementariërs is dus zeker geen gebrek. Volgens Eline van Nistelrooij is de huidige welwillendheid tot grensoverschrijdende samenwerking op het gebied van defensie echter nog altijd zeer minimaal. Ondanks dat de Groenen strijden voor het opzetten van een Europees leger, waarbij landen elk een bepaalde specialisatie op zich nemen, gaat de huidige vorm van samenwerking niet veel verder dan enkele ‘Pooling & sharing’ projecten. Hierbij vindt onder andere gedeelde training en kennisuitwisseling plaats tussen lidstaten. Het blijft echter volledig de keuze van elke lidstaat zelf om aan dit soort activiteiten mee te doen. Hieruit blijkt de beperkte macht die het Europees parlement in deze context heeft. Ondanks dat er vele initiatieven vanuit het EP genomen worden, wordt er in de praktijk vrijwel niets mee gedaan door het gebrek aan wetgevende macht.
Naast het Europese leger werd in deze bijeenkomst ook een recent verschenen rapport besproken over wapenhandel in de EU, dat in opdracht van de EGP fractie is geschreven. Wapenhandel is nog steeds primair een nationale aangelegenheid, in tegenstelling tot alle andere Europese handel. Er is wel een -enige jaren geleden aangescherpte- gedragscode voor de wapenhandel, maar de criteria die daarbij worden gehanteerd zijn erg vaag geformuleerd en de toepassing daarvan kan nog sterk verbeterd worden. Tot verbazing van sommigen blijken alle EU landen gezamenlijk de grootste wapenhandelaren ter wereld te zijn. Zo blijkt 11,2% van de Duitse wapenhandel het afgelopen jaar naar Saudi Arabië te zijn geëxporteerd. Wapens die nu waarschijnlijk in Syrië te vinden zijn. Ook leveren veel Europese firma’s strategische technologieën, waaronder technologie om telefoon-en dataverkeer plat te leggen.
Dit laatste thema, wapenexport, blijkt overigens in Duitsland een belangrijk verkiezingsthema te zijn. Hetzelfde geldt voor de afluisterpraktijken van de NSA in Europa die aan het licht zijn gekomen. Samen met Eline zijn de aanwezigen het er over eens dat het GroenLinks ook geen kwaad zal doen zich meer op dit soort onderwerpen te profileren. Punt van discussie daarbij is of we voor de wapenhandel binnen de Europese vrije markt een uitzondering willen blijven maken.
Remmelt de Weerd